Khủng hoảng nhân lực ở Đức – cụm từ nghe thì hoành tráng, báo chí dùng thì kêu, nhưng sống trong đó mới biết nó phức tạp, nhọc nhằn và lắm khi chua chát đến mức nào.
Một đêm mất ngủ…
Đêm nay, khi đồng hồ điểm hơn 2 giờ sáng, cả khu trọ đã tắt đèn, im lìm đến mức nghe rõ tiếng gió lùa qua khe cửa. Tôi ngồi lại, trước mặt là một tách cà phê nóng – sai lầm, vì giờ tôi tỉnh như chim sáo. Nhưng cũng nhờ thế, tôi có dịp viết tiếp cho các bạn.
Hôm trước, tôi có đăng một bài chia sẻ nhỏ về việc học nghề ở Đức. Không ngờ, hàng chục tin nhắn gửi về: người thì hỏi thêm, người thì cảm ơn, có bạn nói “Anh viết đúng y cái em đang lo từng ngày”. Có em chuẩn bị bay sang, có bạn vẫn còn đang vùi đầu vào A2 ở quê, và có cả những người đang sống Ausbildung bên này, vừa làm vừa trải qua đủ mệt mỏi.
Thế nên, tôi lại ngồi đây, kể cho các bạn nghe một câu chuyện lớn hơn: Khủng hoảng nhân lực ở Đức – cụm từ nghe thì hoành tráng, báo chí dùng thì kêu, nhưng sống trong đó mới biết nó phức tạp, nhọc nhằn và lắm khi chua chát đến mức nào.
- Đức có thật sự “khát” lao động?
Mở báo Đức hay đọc tin tức Việt, bạn sẽ thấy nhan nhản những con số: “Đức thiếu gần 700.000 lao động mỗi năm”, “350 ngành nghề khát nhân lực”, “tới năm 2035 có thể thiếu 7 triệu người”… Nghe như thiên đường mở cửa sẵn, chỉ việc học tiếng rồi xách vali sang, việc làm chờ bạn ở cuối đường băng.
Nhưng sự thật thì khác hẳn. Đức không thiếu người đứng đó, Đức thiếu người làm được việc.
Một chủ doanh nghiệp từng nói với tôi rất thẳng: “Chúng tôi không sợ thiếu hồ sơ ứng viên, chúng tôi chỉ sợ người đến mà không chịu học việc, không chịu đứng bếp, không chịu làm ca đêm, hoặc vài tháng đã bỏ.”
Đức không khát “người”, Đức khát sự kiên trì, kỷ luật, và tinh thần chịu đựng. Và trên tất cả, Đức khát những người có thể sống bằng tiếng Đức mỗi ngày, không chỉ để khoe cái bằng trong khung treo tường.
- Vì sao lại thiếu đến thế?
Cái gốc nằm ở nhân khẩu học.
Người Đức ít sinh con nhưng lại sống rất lâu. Bạn dễ dàng bắt gặp cụ ông 80 tuổi thong dong đạp xe đi chợ, nhưng thế hệ trẻ thì… không mấy ai muốn sinh thêm em bé. Dân số già hóa, lực lượng lao động cứ thế mà tụt dốc.
Thêm vào đó, thanh niên Đức ngày nay không còn mặn mà với những nghề tay chân: chăm sóc người già, làm bánh từ 2 giờ sáng, đứng phục vụ quán ăn. Họ thích việc văn phòng, làm remote, nhấp trà chiều 4 giờ rồi về chơi với mèo.
Thế là lực lượng lao động trống dần. Chính phủ Đức buộc phải mở cửa đón lao động quốc tế. Và đây chính là cơ hội cho người Việt. Nhưng cơ hội này không phải ai cũng tận dụng được – nó chọn lọc khắc nghiệt lắm.
- Ausbildung – màu hồng hay màu xám?
Có nhiều bạn mới nghe Ausbildung liền tưởng tượng viễn cảnh thật đẹp. Nghề quản trị nhà hàng thì nghĩ mình sẽ mặc vest, đứng quầy lễ tân khách sạn 4 sao, tay cầm iPad, miệng cười: “Welcome to Germany.”
Nhưng thực tế sẽ kéo bạn xuống đất rất nhanh.
Nhà hàng – khách sạn: phần lớn thời gian bạn sẽ bưng bê, chạy bàn, lau dọn, bê khay nặng trĩu. Một ngày có khi chạy cả chục km, tối về chân đau rã rời.
Bếp: tưởng tượng được làm món Âu sang chảnh? Thực tế là bếp nóng hầm hập, tiếng dao thớt chan chát như dàn nhạc rock. Không đứng nổi 8 tiếng, không chịu nổi mắng, bạn sẽ bỏ ngay từ tuần thử việc.
Điều dưỡng: đúng là lương cao (2.500€ trở lên sau tốt nghiệp), nhưng đổi bằng nước mắt, mùi thuốc sát trùng, những ca trực xuyên đêm. Có bạn kể với tôi: “Bệnh nhân lú, nắm tay em rồi… cắn luôn.” Bạn nghĩ mình chịu được không?
Ausbildung cho bạn cơ hội, nhưng không dành cho người mơ mộng. Đây là con đường rèn thể lực, tinh thần, ý chí – hơn cả việc học nghề.
- Tiếng Đức – thử thách lớn nhất
Tôi nhận được nhiều tin nhắn: “Anh ơi, em B1 Sehr Gut rồi mà sao vẫn trượt phỏng vấn?”
Tôi hỏi: “Em hiểu hết câu hỏi họ đưa ra chưa?” – bạn im lặng.
Đó, vấn đề không nằm ở chữ “Sehr Gut” in trên chứng chỉ, mà nằm ở việc bạn nghe – hiểu – phản xạ thế nào.
Sếp giao việc gấp, bạn có nghe kịp không?
Đồng nghiệp hỏi chuyện phiếm, bạn có bắt nhịp được không?
Bệnh nhân gọi giữa đêm, bạn có hiểu được nhu cầu của họ không?
Tiếng Đức không để khoe bằng, mà để sống. Không làm chủ được tiếng, bạn sẽ tụt lại, rớt học, rớt việc, và rớt luôn ước mơ.
- Vậy có nên đi không?
Tôi sẽ nói thẳng: Có.
Nếu bạn thực sự muốn thay đổi cuộc đời, muốn tìm một tương lai ổn định ở một quốc gia phát triển, và sẵn sàng cày vài năm đầu, thì Đức là lựa chọn đáng giá. Sau 2–3 năm Ausbildung, bạn có thể:
- – Ở lại làm việc với mức lương 2.500€ trở lên.
- – Xin định cư, bảo lãnh vợ/chồng/con cái.
- – Hưởng an sinh, bảo hiểm, trợ cấp như người Đức.
- – Quan trọng nhất: có một tương lai rõ ràng, không mơ hồ.
- Nhưng nhớ kỹ…
Đức không phải thiên đường. Nó là một đất nước với luật chơi rõ ràng:
Ai kiên trì, chăm chỉ, kỷ luật → thành công.
Ai hời hợt, mơ mộng, thiếu chuẩn bị → thất bại.
Theo Bộ Lao động Đức, mỗi năm nước này cần ít nhất 400.000 lao động nhập cư để duy trì nền kinh tế. Nhưng đó phải là lao động thật sự có kỹ năng và ngoại ngữ.
Và điều kiện tiên quyết: Tiếng Đức. Không có nó, mọi cánh cửa sẽ đóng.
Lời kết – gửi đến bạn
Tôi kể những điều này không để dọa dẫm, càng không để “tô màu hồng”. Tôi chỉ muốn các bạn – nhất là những bạn trẻ đang ôn tiếng, chuẩn bị bay – nhìn rõ bức tranh thật sự.
Đức trao cơ hội, nhưng cơ hội ấy chỉ thuộc về người chịu khó, chịu học, chịu làm, không bỏ cuộc.
Nếu đã chọn, hãy đi tới cùng. Và hãy nhớ: Tiếng Đức là chìa khóa. Không có nó, tất cả cánh cửa còn lại đều đóng.
Chúc các bạn vững vàng, không ảo tưởng, và đủ kiên trì để đi hết con đường.
Thân ái và quyết thắng!
Theo Internet
